آکوستیک سالن آمفی تئاتر: چگونه صدایی شفاف و بدون پژواک داشته باشیم؟ (راهنمای فنی)

۱. درک مفاهیم پایه: پژواک در برابر واخنش

• پژواک (Echo): زمانی رخ می‌دهد که یک بازتاب صوتی (Reflection) آنقدر با تاخیر (معمولاً بیش از ۵۰ میلی‌ثانیه) به گوش شنونده برسد که به عنوان یک “صدای تکراری” و مجزا از صدای اصلی شنیده شود. این پدیده (مخصوصاً پژواک لرزشی یا Flutter Echo که بین دو دیوار موازی رخ می‌دهد) به شدت برای وضوح کلام مضر است.
• واخنش (Reverberation): مجموعه‌ای از هزاران بازتاب صوتی است که پس از قطع شدن منبع صدا، همچنان در فضا باقی می‌مانند و به تدریج محو می‌شوند. برخلاف پژواک، واخنش لزوماً چیز بدی نیست؛ مقدار مناسب آن به صدا “گرما”، “غنا” و “حجم” می‌دهد (مخصوصاً برای موسیقی). مشکل زمانی آغاز می‌شود که این “ماندگاری صدا” بیش از حد طولانی باشد.

• سالن تئاتر و سخنرانی: RT60 باید کوتاه باشد (حدود ۰.۸ تا ۱.۲ ثانیه) تا وضوح کلام (Speech Intelligibility) حداکثر باشد.
• سالن کنسرت موسیقی کلاسیک: RT60 باید طولانی‌تر باشد (حدود ۱.۸ تا ۲.۲ ثانیه) تا صدا غنی و پرطنین شود.
• سالن چندمنظوره: دستیابی به یک RT60 مصالحه‌ای (حدود ۱.۴ تا ۱.۶ ثانیه) یا استفاده از سیستم‌های آکوستیک متغیر (Variable Acoustics).

۲. طراحی معماری: اولین و مهم‌ترین گام آکوستیک

• اجتناب از سطوح موازی: دیوارهای جانبی موازی، و کف و سقف موازی، مقصران اصلی ایجاد پژواک لرزشی (Flutter Echo) و امواج ایستاده (Standing Waves) هستند. یک طراح آکوستیک حرفه‌ای، با ایجاد زاویه‌های نامحسوس در دیوارها و طراحی سقف‌های شیب‌دار یا شکسته، از این پدیده‌ها جلوگیری می‌کند.
• حذف سطوح مقعر (Concave): سطوح گنبدی شکل یا دیوارهای منحنی مقعر، صدا را مانند یک لنز در یک نقطه متمرکز می‌کنند (ایجاد Hot Spots) و باعث توزیع نامتوازن صدا در سالن می‌شوند. باید از آن‌ها اجتناب کرد یا آن‌ها را با مواد جاذب پوشاند.
• بهینه‌سازی حجم سالن: حجم کلی سالن (طول × عرض × ارتفاع) تاثیر مستقیمی بر RT60 دارد. حجم بزرگتر، RT60 طولانی‌تری ایجاد می‌کند.

۳. مدیریت بازتاب‌ها: جذب در برابر پخش

• جذب صدا (Absorption): هدف اصلی آن، کنترل RT60 و حذف پژواک‌های ناخواسته است. مواد جاذب، انرژی صوتی را به گرما تبدیل می‌کنند.
  • جاذب‌های متخلخل (Porous): مانند پنل‌های آکوستیک پارچه‌ای، پشم سنگ، پرده‌های مخملی سنگین، موکت ضخیم و مهم‌تر از همه، صندلی آمفی تئاتر با روکش پارچه‌ای. این مواد در جذب فرکانس‌های متوسط و بالا (که برای وضوح کلام حیاتی هستند) عالی عمل می‌کنند. فوم سرد به کار رفته در صندلی‌ها نیز در این جذب نقش دارد.
  • جاذب‌های پانلی/رزوناتورها (Panel/Resonator): برای کنترل فرکانس‌های پایین (صدای بم) که کنترل آن‌ها دشوارتر است، از ساختارهای خاصی مانند پانل‌های چوبی با فضای خالی پشت آن‌ها یا رزوناتورهای هلمهولتز استفاده می‌شود.
• پخش صدا (Diffusion): این بخش اغلب نادیده گرفته می‌شود، اما برای ایجاد یک صدای “طبیعی” و “فراگیر” حیاتی است. پخش‌کننده‌ها صدا را نمی‌بلعند، بلکه آن را در جهات مختلف “پراکنده” می‌کنند. این کار از ایجاد پژواک‌های قوی جلوگیری کرده و به توزیع یکنواخت انرژی صوتی در کل فضا کمک می‌کند، بدون آنکه فضا “مرده” و بی‌روح شود.
  • انواع پخش‌کننده‌ها: شامل سطوح نامنظم هندسی (مانند برجستگی‌های چوبی با عمق‌های متفاوت – QRD Diffusers) یا سطوح محدب (Convex). این سطوح می‌توانند به صورت دکوراتیو در دیوارها یا سقف کار شوند.

۴. کنترل نویز پس‌زمینه (Background Noise)

• نویز خارجی: صدای ترافیک، هواپیما یا فضاهای مجاور باید توسط عایق‌کاری صوتی مناسب (Soundproofing) در دیوارها (ساختار دوجداره)، سقف، کف و به‌ویژه درب‌ها (استفاده از درب‌های آکوستیک با درزبندی کامل) مسدود شود.
• نویز داخلی: بزرگترین مقصر، سیستم تهویه مطبوع (HVAC) است. صدای فن‌ها و جریان هوا باید به حدی پایین باشد (معیار NC – Noise Criteria، معمولاً بین NC-20 تا NC-25 برای سالن آمفی تئاتر) که در سکوت سالن شنیده نشود. این امر نیازمند طراحی مهندسی دقیق کانال‌ها (ابعاد بزرگ، سرعت هوای پایین)، استفاده از صداگیر (Silencer) در مسیر کانال‌ها و انتخاب تجهیزات فوق‌العاده کم‌صدا است.

جمع‌بندی: آکوستیک، علم جزئیات است

شرکت پارس نگاران البرز سینما با سال‌ها تجربه در زمینه طراحی و اجرای سالن همایش، سالن کنفرانس، دکوراسیون اداری، میز کنفرانس، تریبون و کانتر آماده ارائه مشاوره تخصصی و اجرای پروژه‌های منحصربه‌فرد است.

چرا پارس نگاران البرز سینما را انتخاب کنیم؟

• ✔ تیم متخصص با سال‌ها تجربه در طراحی و اجرای سالن‌های حرفه‌ای
• ✔ استفاده از فناوری‌های نوین در نورپردازی و مبلمان هوشمند
• ✔ مشاوره رایگان و ارائه بهترین راهکار متناسب با نیاز سازمان شما

همین امروز با کارشناسان ما تماس بگیرید!

📞 تماس: 34715095 (026) | 34715564 (026) | 09125689570 🌐 وب‌سایت: https://alborzcinema.ir